Wat is antibioticaresistentie?

Wanneer een bacterie niet meer doodgaat aan een antibioticum wat normaal wel het geval was, spreekt men van antibioticaresistentie. Veel schadelijke bacteriën worden hoe langer hoe meer resistent tegen verschillende soorten antibiotica. Hierdoor ontstaat het gevaar dat bepaalde infecties niet meer goed behandeld kunnen worden.

Resistentie-ontwikkeling

Bacteriën kunnen zich wapenen tegen een antibioticum door het bijvoorbeeld de cel uit te pompen of door het met enzymen onwerkzaam te maken. Ook kunnen bacteriën zichzelf zo aanpassen dat een antibioticum de bacteriecel helemaal niet in kan komen. Door deze aanpassingen wordt de bacterie ongevoelig voor het antibioticum. Dit wordt resistentie-ontwikkeling genoemd. U kunt zelf niet resistent worden tegen antibiotica. Wel kunnen bacteriën die bij u een infectie veroorzaken resistent zijn of worden tegen antibiotica.

"U kunt niet zelf resistent worden tegen antibiotica. De bacteriën die bij u een infectie kunnen veroorzaken kunnen wél antibioticaresistentie ontwikkelen"

Wanneer ontstaat resistentie?

Iedere keer wanneer een antibioticum wordt gebruikt kan resistentie ontstaan. De bacterie zal immers proberen te overleven en vecht terug tegen het antibioticum. Een arts die een antibioticumkuur voorschrijft zal daarom aan de volgende aandachtspunten moeten denken:

Aandachtspunten

De infectie moet worden veroorzaakt door een bacterie en niet door een virus. Antibiotica werken namelijk niet tegen virussen. Daarnaast genezen veel infecties spontaan. Antibiotica zijn dus niet altijd nodig.
De bacterie die de infectie veroorzaakt moet gevoelig zijn voor het antibioticum. Vaak is deze bacterie niet precies bekend en wordt gekozen voor een breedspectrum antibioticum. Soms wordt een kweek gemaakt om de bacterie te identificeren.
De dosering van het antibioticum moet voldoende hoog zijn. Bij een te lage dosering gaan de bacteriën niet snel genoeg dood en hebben ze tijd om resistentie te ontwikkelen.
De kuur moet voldoende lang zijn. Wanneer de kuur te kort duurt zijn niet alle schadelijke bacteriën dood en kunnen na afloop van de kuur resistentie ontwikkelen tegen de sporen antibiotica die nog in het lichaam aanwezig zijn.

Overige oorzaken van antibioticaresistentie

Naast het onzorgvuldig voorschrijven en gebruiken van antibiotica bij mensen, is het grootschalige gebruik van antibiotica in de intensieve veeteelt de belangrijkste oorzaak van antibioticaresistentie. Antibiotica worden in de veeteelt, bijvoorbeeld bij pluimveebedrijven, vaak preventief gebruikt om ziekten te voorkomen en dieren sneller te laten groeien. Bij de slacht kunnen nog kleine hoeveelheden antibiotica in het vlees van de dieren aanwezig zijn, die vervolgens door mensen die het vlees eten worden opgenomen. Het terugdringen van het gebruik van antibiotica die in vlees terecht kunnen komen is tegenwoordig een van de belangrijkste wereldwijde maatregelen tegen antibioticaresistentie.

Antibioticaresistentie voorkomen

U kunt er zelf meestal niets aan doen dat u een infectie oploopt. Wel kunt u zelf een bijdrage leveren aan vermindering van antibioticaresistentie.

Wat kunt u doen?

Vraag niet bij elke infectie om een antibioticakuur. Veel infecties, zoals keelontsteking, verkoudheid en griep, worden veroorzaakt door een virus en veel infecties gaan ook vanzelf over.
Gebruik geen antibiotica van een ander en koop geen antibiotica zonder recept in het buitenland.
Gebruik een voorgeschreven antibioticum in de voorgeschreven hoeveelheid. Neem niet op eigen initiatief een lagere dosis.
Maak de kuur af, ook wanneer u zich na een paar dagen weer beter voelt.
Stop niet op eigen initiatief bij bijwerkingen, maar raadpleeg uw apotheker of arts wat u moet doen wanneer u erg hinderlijke bijwerkingen van het antibioticum ervaart.