Libido wordt ook wel geslachtsdrift genoemd. Het is de term voor de mate waarin iemand behoefte heeft aan seks. Het libido wordt bepaald door de geslachtshormonen, met name door testosteron. Testosteron is het mannelijk geslachtshormoon, maar het komt ook (in kleinere hoeveelheden) bij vrouwen voor. Behalve door testosteron wordt het libido ook sterk beïnvloed door tal van lichamelijke en psychologische factoren. Een verminderd libido is niet hetzelfde als impotentie.
"Verschillende medicijnen, waaronder antidepressiva, anti-epileptica, antipsychotica, bloeddrukverlagende middelen de anticonceptiepil kunnen een vermindering van het libido veroorzaken"
Iemand met een verminderd libido heeft weinig tot geen behoefte aan seks en weinig seksuele fantasieën. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
• Relatieproblemen.
• Seksuologische oorzaken, bijvoorbeeld traumatische seksuele gebeurtenissen of schaamte voor het eigen lichaam.
• Psychische oorzaken, zoals depressie of een angststoornis.
• Lichamelijke oorzaken, een te lage concentratie testosteron (hypogonadisme) of een te hoge concentratie prolactine, het hormoon dat onder andere zorgt voor melkproductie bij vrouwen.
• Bijwerkingen van bepaalde medicatie, waaronder antidepressiva, anti-epileptica, antipsychotica, bloeddrukverlagende middelen en hormonen, zoals de anticonceptiepil.
Testosteron wordt geproduceerd in de bijnieren en daarnaast bij mannen in de teelballen (testes) en bij vrouwen in de eierstokken (ovaria). Een belangrijke bouwstof voor testosteron is cholesterol. Seksuele opwinding wordt vooral gestimuleerd door testosteron en ook door dopamine. Het wordt geremd door serotonine en noradrenaline. Medicijnen die invloed hebben op deze hormonen, kunnen ook invloed hebben op het libido.
Het verband tussen het gebruik van antidepressiva en libidoverlies is niet altijd even duidelijk. De depressie zelf kan zorgen voor een vermindering van de seksuele interesse. Een succesvolle behandeling van de depressie met antidepressiva kan dan ook zorgen voor een verbetering van het libido. Toch ervaren veel gebruikers van antidepressiva een libidovermindering. Het gaat hierbij vooral om antidepressiva van het SSRI type, zoals citalopram, paroxetine en sertraline. Deze middelen verhogen je serotoninespiegel. Serotonine heeft een remmend effect op de seksuele opwinding. Van de libido verlagende werking van SSRI’s wordt soms ook gebruik gemaakt door deze middelen te geven aan mensen die leiden aan hyperseksualiteit, ofwel een overmatig libido.
Van de middelen tegen epilepsie wordt met name gabapentine in verband gebracht met seksuele bijwerkingen, waaronder een verlies van libido. Mogelijk wordt dit veroorzaakt doordat gabapentine een chemische structuur heeft die lijkt op de neurotransmitter gamma-aminoboterzuur (GABA). Deze boodschapperstof tussen zenuwen heeft remmende effecten in het limbische systeem, het genot- en emotiecentrum in de hersenen.
Vermoedelijk veroorzaken antipsychotica seksuele stoornissen door blokkade van de werking van dopamine, waardoor het seksuele verlangen wordt verminderd. Ook kan een toegenomen gehalte van prolactine een rol spelen. Dit heeft een verminderd verlangen, verminderde opwinding en orgasmestoornissen als gevolg. Mogelijk spelen ook andere neurotransmitters, zoals noradrenaline en serotonine een rol. Van de gebruikers van de verschillende types antipsychotica heeft ongeveer een kwart een verminderde behoefte aan seks, verminderde seksuele opwinding of moeilijkheden met het bereiken van een orgasme. Deze problemen kunnen bijwerkingen van de medicatie zijn, maar zullen in veel gevallen ook worden veroorzaakt door het onderliggende ziektebeeld.
Bij de bloeddrukverlagers staan vooral de bètablokkers, zoals metoprolol, atenolol en propranolol, bekend om de bijwerking erectiestoornis. Een verminderd libido komt ook relatief veel voor bij deze middelen. De bètablokkers zijn niet de enige geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk die deze problemen geven. Ook door gebruikers van plastabletten (diuretica) wordt de bijwerking gemeld. Het diureticum spironolacton neemt hierbij een speciale plek in. Dit middel werkt vochtafdrijvend, maar blokkeert ook de werking van androgene hormonen, waaronder testosteron. Het geeft hierdoor vaak een verminderd libido als bijwerking.
Cholesterolverlagende geneesmiddelen, ook wel statines genoemd, remmen de aanmaak van cholesterol door het lichaam zelf. Cholesterol is in het lichaam nodig voor de opbouw van celmembranen, bepaalde hormonen, vitamine D en gal. Te veel cholesterol van een bepaalde soort, het LDL-cholesterol, zorgt voor vervetting van de bloedvatwand en geeft een vergrote kans op hart- en vaatziekten. Verlaging van het cholesterol door cholesterolverlagende medicijnen, zoals simvastatine, atorvastatine en pravastatine, kan er ook voor zorgen dat de bloedspiegels van bepaalde hormonen die vanuit cholesterol worden gemaakt dalen. Een van die hormonen is testosteron. Cholesterolverlagers kunnen in sommige gevallen zorgen voor libidoverlies door verlaging van het testosterongehalte.
Stemmingsveranderingen en libidoverlies zijn bekende en vaak gemelde bijwerkingen van de anticonceptiepil. Vaak klagen vrouwen niet over het verlies van libido, maar merken ze dat hun libido toeneemt wanneer ze stoppen met de anticonceptiepil. Libidoverlies door de anticonceptiepil wordt veroorzaakt door remming van de hypofysehormonen die zorgen voor een eisprong. Rond de eisprong is het libido van vrouwen het hoogst, maar wanneer de eisprong wordt onderdrukt, heeft dit ook gevolgen voor het libido. Er is weinig gericht onderzoek gedaan naar libidoverlies door de anticonceptiepil, waardoor niet bekend is of de ene pil deze bijwerking vaker geeft dan de andere.
Momenteel wordt onderzoek gedaan naar toevoeging van het hormoon DHEA (dehydro-epiandrosteron) in een dosering van 50 milligram per dag aan de anticonceptiepil. Dit hormoon wordt in het lichaam deels omgezet in testosteron. De resultaten van de eerste studies naar het effect van deze toevoeging op het libido zijn veelbelovend. Zelfzorgmiddelen onder de naam Wild Yam bevatten een stof waarvan wordt geclaimd dat deze in het lichaam wordt omgezet in DHEA. Het is echter niet bewezen dat deze omzettingsreactie in het menselijk lichaam plaatsvindt. Zuivere DHEA is in Nederland niet als zelfzorgmiddel verkrijgbaar.
Wanneer je de indruk hebt dat je seksuele verlangen wordt verminderd door de geneesmiddelen die je gebruikt, kun je zelf bepalen of de bijwerking voor jou voldoende ernstig is om actie te ondernemen. Stop nooit zonder overleg met het gebruik van je geneesmiddelen, maar overleg met je arts of apotheker of er een alternatief is voor je geneesmiddel dat wellicht minder kans op vermindering van je libido geeft.
Van veel vrij verkrijgbare (kruiden)middelen wordt geclaimd dat ze een libido verhogende werking hebben. Van geen van deze middelen is bewezen dat ze dit effect inderdaad hebben. De enige middelen waarvan een positieve werking op het libido, zowel bij mannen als bij vrouwen, is aangetoond zijn testosteron en op testosteron gelijkende middelen. Deze middelen zijn echter uitsluitend op doktersvoorschrift verkrijgbaar. Via internet worden vaak middelen als Viagra en Cialis verkocht als libido verhogende medicijnen. Los van het feit dat veel van deze middelen vervalsingen zijn, is dit onjuist. Deze middelen verbeteren het vermogen om een erectie te krijgen, maar werken niet lustopwekkend of libido verhogend.
"Meer vragen over hart- en vaatziekten? Kijk hier voor een overzicht.""