Behalve licht en warmte zendt de zon ook ultraviolette (UV) straling uit. Deze straling kan de huid beschadigen. UV-straling op uw huid heeft ook gunstige gezondheidseffecten,
Er zijn twee soorten UV-straling die ons bereiken: UVA en UVB. Vroeger dacht men dat UVA onschadelijk was, maar dat blijkt niet te kloppen. UVA veroudert de huid versneld en leidt in hogere dosis tot zonnebrand en huidkanker. UVB verbrandt de huid en is de belangrijkste veroorzaker van zonnebrand en huidkanker. Het is daarom belangrijk uzelf en uw kinderen te beschermen tegen de zon.
De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid UV-straling die het aardoppervlak bereikt. Deze kan variëren tussen 0, geen zonkracht, en 10, zeer sterke zonkracht. De hoeveelheid UV neemt toe naarmate de zon hoger staat en varieert met de seizoenen en het moment van de dag. Het is afhankelijk van wolken, vocht of stof in de atmosfeer en van de hoeveelheid ozon. Warmte heeft geen invloed: op een koele, zonnige dag kan de zonkracht even sterk of sterker zijn dan op een warme dag. Op de site van het KNMI kunt u de actuele zonkracht en de verwachte zonkracht voor de komende dagen vinden. Hiermee zou u kunnen berekenen hoelang u bij een bepaalde zonkracht in de zon kunt zijn voordat uw huid gaat verbranden. Dit is afhankelijk van uw huidtype.
Er zijn vier huidtypen: 1 is de lichtste die zeer snel verbrandt en niet bruin wordt, 2 verbrandt snel en wordt langzaam bruin, 3 verbrandt niet snel en wordt makkelijk bruin, 4 is de donkerste die bijna nooit verbrandt en zeer goed bruint.
De rekensom om te bepalen hoelang u in de zon kunt blijven voordat u verbrandt is als volgt: Huidtype 1: Maximale tijd in de zon = 67 minuten : zonkracht Huidtype 2: Maximale tijd in de zon = 100 minuten : zonkracht Huidtype 3: Maximale tijd in de zon = 200 minuten : zonkracht Huidtype 4: Maximale tijd in de zon = 300 minuten : zonkracht Voorbeeld: u hebt huidtype 2 en de zonkracht is 2. Uw maximale tijd in de zon voordat u verbrandt is 100 gedeeld door 2, is 50 minuten. Het is altijd verstandig uw huid goed te beschermen en zo nodig eerder uit de zon te gaan.
UV-straling stimuleert de aanmaak van pigment in de huid; de huid wordt bruin. Een bruine huid beschermt tegen de UV-straling, maar deze bescherming is minimaal. Verder kan onder invloed van UVB de opperhuid zich verdikken als deze hieraan geleidelijk kan wennen. Dit geeft een betere bescherming dan een bruine huid. Andere vormen van bescherming zijn echter nog steeds noodzakelijk. Hierbij kunt u denken aan beschermende kleding, een zonnehoed en een zonnebril met UV-werende glazen. De onbedekte huid kunt u insmeren met een antizonnebrandmiddel met een voor u geschikte beschermingsfactor.
Het beste is een middel te kiezen dat bescherming biedt tegen UVB én UVA. Er staan dan twee getallen op de verpakking. Antizonnebrandmiddelen zijn er op waterbasis en op oliebasis. Een middel op oliebasis is vooral geschikt voor de wintersport, omdat zo’n middel niet op de huid kan bevriezen. Zonnebrandolie beschermt niet of nauwelijks tegen UV-straling en is daarom niet aan te bevelen. In Nederland gelden de volgende richtlijnen voor de te kiezen beschermingsfactor (SPF): Huidtype 1: SPF 20-30 Huidtype 2: SPF 15+ Huidtype 3: SPF 10-15 Huidtype 4: SPF 6-10 Voor kinderen ongeacht het huidtype wordt minimaal SPF 20-30 aangeraden. Baby’s kunnen beter helemaal uit de directe zon worden gehouden.
De beschermingsfactor, ook wel Sun Protection Factor of kortweg SPF, is een maat voor de effectiviteit van een zonbeschermingsproduct. Het geeft aan hoe doeltreffend een product is in het tegenhouden van UVB straling, die verantwoordelijk is voor het verbranden van de huid. SPF geeft aan hoeveel langer iemand die beschermd is mét zonnebrandcrème in de zon kan blijven dan iemand zonder bescherming, voordat er zonnebrand optreedt. Een zeer hoge beschermingsfactor (50+) kan ten onrechte de indruk wekken dat u zeer lang in de zon kunt blijven. Dat is niet het geval. Ook UVA straling kan het risico op huidkanker verhogen. De SPF heeft echter geen betrekking op UVA straling.
In de praktijk hangt de tijd die u in de zon kan doorbrengen zonder te verbranden niet alleen af van de SPF van de zonnebrandcrème, maar ook van andere factoren, zoals uw huidtype, de zonkracht, de hoeveelheid zonnebrandcrème die u gebruikt, hoe vaak u smeert en uw activiteiten.
Het is belangrijk om uw ogen goed te beschermen tegen de schadelijke effecten van UV-straling. Een zonnebril met een goed UV-filter is hierbij essentieel. Koop voor kinderen nooit speelgoedzonnebrillen zonder goed UV-filter . Het is beter om geen zonnebril op te zetten, dan een slechte zonnebril. Dit komt doordat de donkere glazen maken dat de oogpupillen zich opensperren waardoor er meer UV-stralen kunnen binnenkomen die de ogen beschadigen. Zonder zonnebril zorgt het oog zelf voor een natuurlijke bescherming tegen het felle zonlicht door de pupil te verkleinen.
Uw huid maakt vitamine D aan onder invloed van UVB straling uit zonlicht. Een Zweeds onderzoek heeft aangetoond dat vrouwen die op relatief jonge leeftijd de zon mijden uit angst voor huidkanker een hogere sterftekans hebben. Dit heeft te maken met een te lage vitamine D spiegel als gevolg van te weinig blootstelling aan zonlicht.
Uit ander onderzoek is gebleken dat na het aanbrengen van een zonnebrandcrème met SPF 8 de vitamine D3 productie met 97,5% afneemt. Beschermingsfactor 15 remt de vitamine D-aanmaak zelfs met 99%. Ook bij voldoende zonlicht kunt u dus een vitamine D tekort krijgen, wanneer u zich vaak met een zonnebrandcrème insmeert. Bedenk dat ook veel normale huidverzorgingsproducten, zoals anti-verouderingscrème, tegenwoordig een SPF hebben. Om een tekort aan vitamine D te voorkomen, kunt u overwegen een vitamine D supplement te gebruiken.